Je komt niet als een onbeschreven blad ter wereld...

Met deze quote start ik vaak een workshop. De meesten mensen gaan er namelijk wel van uit dat we als een onbeschreven blad ter wereld komen. Dat we helemaal puur zijn, zonder bewuste ervaringen, zonder angsten en dat we zonder emotionele pijn aan dit leven beginnen.

Helaas is dit voor de meesten van ons niet het geval geweest en het beïnvloedt ons nog steeds tot op de dag van vandaag!

Nog niet zo heel lang geleden dacht men dat een baby afgeschermd werd van de buitenwereld door de placenta. Dat de placenta als een soort filter werkte waardoor er geen schadelijke stoffen of emoties bij de baby terecht kwamen. Tegenwoordig weet men dat de baby alles ervaart, wat moeder ook ervaart. In die 9 maanden wordt het wereldbeeld van de baby ook gevormd. Hoe heeft moeder deze 9 maanden ervaren? Was ze gelukkig? Waren er zorgen? Was er voldoende eten en drinken? Was ze blij met de zwangerschap? Werd ze gesteund door haar partner? Hoe verliep de bevalling?

Alles wordt opgeslagen in het oudste deel van je brein. Het reptielenbrein. Hier wordt o.a. ook bepaald hoe veilig jij je voelt en hoe je reageert op een onveilige situatie.

Vooral het afgelopen jaar zal heel veel impact gehad hebben op alle ongeboren baby’s. Waren de moeders meer gestresst door de angst die nu al ruim een jaar over ons wordt uitgestort? Kwamen ze zonder werk te zitten? Moesten ze nadenken over het wel of niet een vaccin halen? Misten zij de steun van hun partner tijdens de echo bij de verloskundige? Vroegen zij zich af in welke wereld zij hun kindje nu geboren laten worden?

Het wordt steeds duidelijker dat de eerste 1000 dagen van ons leven, die beginnen bij de conceptie, ongelofelijk belangrijk zijn voor de rest van ons leven. Dit is inmiddels wetenschappelijk bewezen. De periode die kort voor de conceptie begint en vlak na de geboorte eindigt, blijkt de meest kwetsbare periode in ons leven te zijn. Hierin worden fysieke, mentale, emotionele en relationele patronen gevormd.

In de periode van conceptie tot vlak na de geboorte, zijn 8 kwetsbare fasen (Pre-conceptie, Conceptie, Implantatie, Ontdekkingsmoment, Umbilical affect, Geboorte, Inprentingsmoment en Psychologische geboorte) te ontdekken. Deze fasen werden beschreven in het artikel: “De competente foetus en baby: op weg naar hechting” van Rien Verdult en in “Geboorte in Kaart” van Marjella Duiker en Martine Bὄkkers.

Voor dit artikel zal ik er twee uitlichten en kort bespreken.

De conceptie is niet alleen een biologische proces van samensmelting van zaadcel en eicel. De emotionele omstandigheden van de conceptie zijn van groot belang. Idealiter komt deze conceptie tot stand bij een liefdevolle verwekking van een man en vrouw die een duidelijke kinderwens hebben. De conceptie is een eerste ontmoeting en de manier waarop dit gebeurt, leidt tot het ontstaan van een eerste vorm van bewustzijn. Was het een natuurlijke bevruchting in een warm moeder lichaam of was het een kunstmatige bevruchting in een klinische en koude omgeving? Niet goed of fout maar wel heel anders.

Deze allereerste indrukken vormen imprints, die samen het cellulaire geheugen vormen. Dit cellulaire geheugen, ook wel lichaamsgeheugen genoemd, wordt de voorloper van latere lijflijke sensaties, gewaarwordingen, emoties en denkpatronen.

De celbiologie heeft aangetoond dat individuele cellen een ervaringsgericht geheugen hebben, lang voordat de hersenen zich ontwikkelen. De diepste sporen van onze pijn, angst en strijd maar ook van geluk en plezier ontstaan in de eerste dagen van ons bestaan.

William Emerson (1994) heeft gewezen op het belang van de ontdekkingsfase, dit is het moment dat de vrouw ontdekt dat ze zwanger is. Hoe reageert de vrouw op haar zwanger zijn? Haar eerste reacties creëren een klimaat van verwelkoming, of juist niet.

De manier waarop deze verwelkoming is gegaan, versterkt of verzwakt het gevoel van veiligheid voor de ongeboren baby. Deze ervaring is nooit zwart-wit. Het is een ervaring die zich ergens tussen twee polen bevindt. Tussen hechting en onthechting, tussen bevestiging en afwijzing, tussen contact en isolement. Daartussen zit een heel scala aan ervaringsmogelijkheden.

Het beeld van de foetus en van de baby verandert snel op dit moment. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de foetus en de baby meer mogelijkheden hebben om te reageren op hun omgeving, dan ooit voor mogelijk werd gehouden. De foetus blijkt een heel actief, sensitief en communicatief wezen te zijn.

Wanneer wij bovenstaande eenmaal beseffen, dan hoop ik dat dit alle aanstaande ouders zal inspireren om zich te verdiepen in hoe zij zelf kunnen voorkomen dat hun baby wordt geboren met de erfenis van al hun emotionele pijn, angsten en onopgeloste kwesties. Hiervoor zullen zij eerst zichzelf moeten bevrijden van hun eigen belemmerende patronen en overtuigingen.

Maar niet alleen de aanstaande ouders hebben een enorm belangrijke rol in dit hele proces, dit geldt ook voor de directe omgeving van de ouders en hun kindje.

Dr. Binu Singh, kinder-en jeugdpsychiater en psychotherapeut in Leuven, zegt precies wat ik hiermee bedoel: “Wanneer we mensen die nu een baby krijgen de eerste 1000 dagen beter ondersteunen, dan hebben we binnen 20 jaar een generatie die veel gezonder is.”

Om nog duidelijker te maken wat ik hiermee bedoel gebruik ik een verhaaltje van Sonbonfu Somé. Het schetst 2 uitersten van hoe een baby ter wereld kan komen en kan opgroeien.

“Vroeger, lang geleden in een ver land werd er een kind geboren. De verloskundige hielp haar in alle rust ter wereld te komen. Een liefdevolle en ondersteunende omarming van haar moeder en familie omringde haar vanaf het allereerste begin. Zij hoorde het gezang van de vrouwen die om haar heen aan het werk waren. Zij hoorde het gezang van de mannen die op het land aan het werk waren. De mensen in haar dorp konden erg goed met elkaar overweg en zo leerde zij hoe je goede relaties moet bouwen. Liefde vulde haar dagen, nog voordat zij het woord kende.

Vaak was zij bij haar grootouders en andere ouderen uit het dorp, die haar verhalen vertelden over haar familie en over de wijsheid van haar volk. Terwijl zij opgroeide leerde zij nooit het woord ‘scheiding’. Zij speelde, rende en ontdekte alle levende dingen rondom haar, terwijl de oudere kinderen haar leerde wat dat waren; een genezende plant, een kuddedier, een prachtige vogel. Haar ouders en grootouders observeerde haar en gaven haar veel verschillende ervaringen en keuzes, zodat haar natuurlijke aanleg en gaven langzaam zichtbaar werden.

Zij keken diep in haar ziel…. Zagen waar zij van hield en wie zij was werd duidelijk zichtbaar en de uniekheid van haar bijdrage aan de gemeenschap werd gezien, benoemd en gekoesterd. Zij werd meesterlijk in datgene waar zij van hield en bood hiermee haar gemeenschap een geweldig cadeau aan.

Helaas is de wereld waarin wij nu leven enorm veranderd, zo ook de geboorte en het opgroeien van onze kinderen. Neem het zelfde meisje in gedachten maar nu in deze tijd. Zij wordt geboren in een helverlichte ruimte, omgeven door de reuk van chemicaliën. Haar basisinstinct is zich angstig voelen, omdat haar moeders hartslag veranderd is en zij haar stress kan voelen. Direct wanneer zij geboren is, wordt zij van haar moeder weggenomen, terwijl het belangrijkste wat zij nu nodig heeft, het geruststellende geluid van haar moeders hartslag is. Zij is alleen. Er wordt niet op haar gehuil gereageerd en uiteindelijk valt zij uitgeput in slaap. Wanneer zij eindelijk met haar moeder naar huis gaat, is zij nog steeds een groot deel van de tijd alleen. Haar moeder is alleen en vaak uitgeput, overweldigd door het zorgen voor haar en de rest van het gezin. Er is niemand om haar te helpen.

Al vrij snel wordt zij naar een plaats gebracht waar zij de hele dag verzorgt wordt door een vreemde die druk bezig is met het zorgen voor een heleboel andere, gestreste en huilende kinderen. Zij past zich aan. Zij trekt zich een beetje terug in zichzelf. Haar wensen voelen aan als eisen waaraan niet wordt voldaan en pijn en boosheid stromen naar binnen nog voordat zij er woorden voor heeft.

Niemand heeft tijd om echt naar haar te kijken, haar aandacht te geven en te zien hoe zij reageert op verschillende ervaringen, om haar de gelegenheid te geven om te laten zien waar zij van houdt.

Het huis zit ’s avonds vol met vermoeide mensen, bezig met huishoudelijke klusjes na een lange dag werken. De televisie moet het meisje vermaken. Eindelijk zit de hele familie rondom de televisie, waar iemand anders leven, een sprookje of gewelddadigheid wordt getoond. Er is voor het meisje geen enkel familie verhaal of wijsheid en zij groeit op, zonder te weten wie zij is.

Een volwassene rijdt haar overal naar toe. Op school wordt haar gevraagd om stil te zitten, om haar natuurlijke neigingen en interesses te beheersen. Haar levendigheid wordt gedempt tot gehoorzaamheid. Zij wordt gekneed naar de structuur om haar heen, gekneed tot een goede kleine werkster. Wanneer de bel gaat mag zij even aan een klein beetje vrijheid ruiken, dan weer vlug naar haar stoel. Ze solliciteert op een baan die haar wel wat lijkt. Maar dat pakt niet zo goed uit, haar dagen zijn ongelofelijk saai. Harde muziek en stimulerende middelen, koffie en sterker spul, helpen soms maar niet voor lang. Soms lukt het haar niet om te relaxen wanneer zij naar bed gaat en ziet zij zich genoodzaakt om een slaaptabletje te nemen om te kunnen slapen en de doffe pijn in haar hoofd niet meer te voelen”.

Zoals ik al zei twee heel verschillende voorbeelden en natuurlijk wat gechargeerd maar het geeft wel weer hoe belangrijk het is in welke omstandigheden je geboren wordt en opgroeit. Het eerste voorbeeld brengt prachtig in beeld hoe een heel systeem zowel om het nieuwe kindje als de ouders heen staat. Hoe een nieuw kindje echt gezien wordt. Terwijl in het 2e voorbeeld, pijnlijk in beeld gebracht wordt hoe arm wij als mensen, als familie, als gemeenschap zijn geworden.

Om met Georgia Davis te besluiten: It takes a whole village to raise a child.

Het is mijn missie om iedere aanstaande ouder te inspireren om zich te verdiepen in hoe ze kunnen voorkomen dat hun baby wordt geboren met de erfenis van al hún emotionele pijn, angsten en onopgeloste kwesties. Ik gun het elk kind om gewenst te zijn, een zo natuurlijk mogelijk geboorteproces te kunnen ondergaan en zich gezien, gehoord en geliefd te voelen. Ik ben er inmiddels van overtuigd: “It is easier to build strong children than to repair broken men” (F. Douglass)